آناتومی زانو

زانو بزرگترین مفصل بدن بوده و هم حرکات لولایی بصورت خم و باز شدن دارد و هم تا حدودی میتواند حرکات چرخشی حول محور طولی را انجام بدهد. مفصل زانو بیش از هر مفصل دیگری در بدن مستعد آسیب دیدن است و این به خاطر نیروهای زیادی است که این مفصل باید تحمل بکند.

فیزیوتراپی زانو در اصفهان

در حین راه رفتن نیرویی معادل ۱.۵ برابر وزن بدن به زانو وارد میشود. در حین بالا رفتن از پله ۴-۳ برابر و در حین چمباتمه زددن یا دو زانو نشستن این مقدار به ۸ برابر وزن بدن افزایش میابد

آناتومی استخوان و مفاصل زانو

زانو از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان درست شده است. قسمت پایینی استخوان ران در بالا و قسمت بالایی استخوان درشت نی (تیبیا (Tibia در پایین مهمترین استخوان های تشکیل دهنده زانو هستند.

در قسمت جلوی پایینترین قسمت استخوان ران استخوانی به نام کشکک یا پاتلا Patella قرار گرفته است. در کنار استخوان درشت نی هم استخوان نازک نی ( فیبولا Fibula) قرار دارد. پس زانو در واقع دو مفصل است که عبارتند از

مفصل تیبیوفمورال Tibiofemoral joint : 

این مفصل از کنار هم قرار گرفتن استخوان ران و درشت نی درست میشود

مفصل پاتلوفمورال Patellofemoral joint : 

 این مفصل از کنار هم قرار گرفتن استخوان کشکک و ران درست میشود

وقتی از مفصل زانو صحبت میشود معمولا مقصود مفصل تیبیوفمورال است مگر اینکه نام دیگری ذکر شود.

البته مفصل تیبیوفیبولار بالایی Superior tibiofibular joint که از کنار هم قرار گرفتن سر بالایی استخوان فیبولا و استخوان تیبیا ( درشت نی) درست شده است هم در کنار مفاصل بالا است ولی کپسول مفصلی آن از مفاصل قبل جدا است. این مفصل حرکات کمی دارد.

انتهایی پایینی استخوان ران یا فمور Femur بزرگ و پهن شده و بصورت دو نیمکره درآمده که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و به هر کدام از آنها کندیل Condyle میگویند. پس انتهای پایینی یا تحتانی استخوان ران دو کندیل داخلی یا مدیال Medial condyle و خارجی یا لترال Lateral condyle دارد.

انحنای کندیل ها در قسمت عقب کمتر از جلو است و این شکل خاص موجب میشود تا لیگامان های جانبی یا کلترال زانو در حالت فلکشن یا خم، کمی شل تر شده و اجازه دهند تا در این وضعیت ساق تا حدودی حول محور طولی خود چرخش داشته باشد.

آناتومی عضلات زانو

دو دسته عمده عضلات در ناحیه ران وجود دارند که بر روی زانو اعمال اثر میکنند.

عضلات چهارسر یا کوادری سپس Quadriceps muscles در جلوی استخوان ران قرار دارند و به توسط زردپی یا تاندونی به همین نام به لبه بالایی استخوان کشکک متصل میشوند.

از لبه پایینی کشکک هم یک باند فیبرو محکم به نام زردپی یا تاندون کشکک Patellar tendon خارج شده و به یک برجستگی در قسمت بالایی و جلویی استخوان درشت نی به نام توبروزیته تیبا Tibial tuberosity میچسبد.

با انقباض عضله چهارسر تاندون چهارسر و بدنبال آن کشکک و تاندون کشکک به بالا حرکت کرده و زانو صاف میشود.

وظیفه استخوان کشکک اینست که فاصله تاندون چهارسر را از مفصل زانو بیشتر کرده و در نتیجه مانند یک اهرم نیروی عضله چهارسر را بیشتر کند. با انقباض عضله چهارسر کشکک در داخل شیار بین دو کندیل به سمت بالا و پایین حرکت میکند.

اتصال عضلات چهارسر به پایین فقط از طریق تاندون چهارسر نیست بلکه در دو طرف تاندون چهارسر هم پرده های بافتی محکمی قرار دارند که از زیر عضله چهارسر خارج شده اند. این پرده ها در واقع امتداد تاندون چهارسر به خارج و داخل هستند و به آنها رتیناکولای کشکک Patellar retinacula میگویند. این پرده ها در دو طرف استخوان کشکک قرار دارند.

در واقع میتوان گفت از سطح زیرین عضله چهارسر یک تاندون پهن بشکل پرده خارج شده و به سمت پایین آمده و به سطح جلویی و بالایی تیبیا متصل میشود ولی قسمتی از این تاندون پهن در وسط کلفت تر شده که به آن نام تاندون چهارسر را نهاده اند و استخوان کشکک در واقع در داخل این تاندون قرار دارد.

تاندون چهارسر و تاندون کشککی در واقع یک تاندون با اسمی متفاوت هستند که استخوان کشکک را در درون خود جای داده اند. مجموع تاندون های چهارسر و کشکک و تاندون کشکک و پرده های دو طرف استخوان کشکک را کلا ” مکانیسم باز کننده و مستقیم کننده مفصل زانو” Extensor mechanism میگویند.

آناتومی زانو

 آناتومی غضروف زانو

سطح بالایی پلاتوی تیبیا، سطح جلویی و تحتانی کندیل های ران و سطح پشتی یا خلفی کشکک از غضروف مفصلی پوشیده شده است.

غضروف مفصلی زانو که از جنس غضروف هیالن است بافتی سفید، با قوام شبیه لاستیک و لغزنده است. وظیفه غضروف ایجاد سطحی لغزنده است که به توسط آن استخوان ها بتوانند در سطوح مفصلی به راحتی بر روی یکدیگر حرکت کنند.

این بافت همچنین به خاطر قوام لاستیکی که دارد یک جذب کننده شوک است و موجب میشود تا نیروهای شدید و ناگهانی که به مفصل زانو وارد میشود در آن مستهلک شده و به استخوان صدمه ای وارد نشود.

لیگامان های زانو

زانو دارای چهار لیگامان است که یک لیگامان در طرف داخل زانو، یک لیگامان در طرف خارج زانو قرار دارد. لیگامانی که در طرف داخل زانو قرار دارد لیگامان جانبی داخلی (MCL) و لیگامان که در خارج زانو قرار دارد لیگامان جانبی خارجی (LCL) نامیده می شود. علاوه بر لیگامان های فوق دو لیگامان هم در داخل زانو قرار دارند که لیگامان صلیبی شکل یا متقاطع نامیده می شوند. لیگامان صلیبی شام لیگامان صلیبی جلویی (ACL) و لیگامان صلیبی پشتی (PCL) نامیده می‌شوند. لیگامانهای کلاترال داخلی و خارجی مانع حرکت زانو به داخل و خارج و لیگامان های صلیبی قدامی و خلفی مانع حرکت زانو به جلو و عقب می شوند در نتیجه دو استخوان ران و تیبیا در امتداد هم باقی می مانند. رباط صلیبی قدامی (ACL) مانع حرکت زانو به طرف جلو می باشد و رباط صلیبی خلفی (PCL) مانع حرکت زانو به طرف عقب می باشد. در هنگام معاینه بیمار روی تخت دراز می کشد ‌و پزشک یا  فیزیوتراپیست استخوان تیبیا را می گیرد و به جلو و عقب حرکت می‌دهد. اگر استخوان تیبیا به طرف جلو حرکت کند، لیگامان صلیبی قدامی پاره شده و اگر به طرف عقب حرکت کند ،لیگامان صلیبی خلفی پاره شده است.

منیسک های زانو

در داخل زانو در بین دو استخوان ران و تیبیا دو واشر قرار گرفته است که منیسک نامیده می‌شود. یک منیسک در داخل زانو و یک مشکل در خارج زانو قرار دارد. منیکسی که در داخل زانو قرار گرفته است منیسک داخلی و منیسکی که در قسمت خارجی زانو قرار گرفته است ، منیسک خارجی نامیده می شود.

مهم‌ترین کار منیسک ضربه گیری است یعنی مانند کمک فنر، نیروهایی که به زانو وارد می شود را به طور مساوی به سطوح استخوانی انتقال می دهند.

اعصابی که در داخل زانو قرار دارند

همانطور که گفته شد ، عصب سیاتیک از پشت زانو عبور می کند و در داخل زانو به ۲ عصب تیبیال و پرونئال مشترک تقسیم می شود. عصب تیبیال به عضلاتی که باعث حرکت پنجه های پا به طرف پایین می شوند عصب می دهد.مثلا هنگامی که پای خود را بر روی پدال گاز یا کلاچ فشار می دهیم عصب تیبیال کار می کند و برعکس عصب فیبولار باعث حرکت عصب دادن به عضلاتی می شود که باعث می شود پنجه پای ما به طرف عقب خم شود مثل برداشتن پا از روی پدال گاز یا کلاچ

 

 

سلام